«Οι άνθρωποι αγωνίζονται πιο σκληρά για τα συμφέροντά τους παρά για τα δικαιώματά τους», είπε κάποτε ο Ναπολέων Βοναπάρτης και, σκεφτείτε το, συχνά επιβεβαιώνεται.

Αυτό λοιπόν διερευνά το παρόν άρθρο. Τα είδη, τον εντοπισμό, την αξιολόγηση και τη διαχείριση των συγκρούσεων συμφερόντων, δίνοντας έμφαση στη σημασία της διαφάνειας και της ηθικής συμπεριφοράς.

Σύγκρουση συμφερόντων συμβαίνει όταν τα προσωπικά συμφέροντα ενός ατόμου ενδέχεται να θέσουν σε αμφισβήτηση τις επαγγελματικές του ενέργειες ή αποφάσεις. Η κατανόηση και η διαχείριση των συγκρούσεων συμφερόντων είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της ακεραιότητας και της εμπιστοσύνης σε διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων, του ακαδημαϊκού χώρου, της υγειονομικής περίθαλψης και των δημόσιων υπηρεσιών.

Τι Είναι η Σύγκρουση Συμφερόντων

Όλα τα μέλη των διοικητικών συμβουλίων των εταιρειών έχουν καθήκοντα εμπιστευτικότητας και καθήκον πιστότητας προς τις εταιρείες. Εάν κάποιο από τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου επιλέξει να δράσει προς όφελός του και εις βάρος της εταιρείας, βλάπτει την εταιρεία και συνεπώς εισάγει στις ενδοεταιρικές σχέσεις σύγκρουση συμφερόντων.

Απλό παράδειγμα για να γίνει κατανοητό το παραπάνω: Μέλος του διοικητικού συμβουλίου μιας εταιρείας ασφάλισης περιουσίας ψηφίζει υπέρ της επιβολής χαμηλότερων ασφαλίστρων για εταιρείες με στόλο οχημάτων, την ίδια στιγμή που είναι ιδιοκτήτης μιας εταιρείας φορτηγών. Ακόμη και αν η θεσμοθέτηση χαμηλότερων ασφαλίστρων δεν είναι «κακή» επιχειρηματική κίνηση για την ασφαλιστική εταιρεία, θα μπορούσε να θεωρηθεί σύγκρουση συμφερόντων, επειδή το μέλος του ΔΣ έχει ειδικό συμφέρον από το αποτέλεσμα.

Ειδικές Περιπτώσεις

Μια σύγκρουση συμφερόντων μπορεί να οδηγήσει σε νομικές συνέπειες και σε παύση της συνεργασίας. Ωστόσο, εάν υπάρχει αντιληπτή σύγκρουση συμφερόντων και το άτομο δεν έχει (μέχρι τότε) ενεργήσει κακόβουλα, είναι δυνατόν να απομακρυνθεί από την κατάσταση ή την απόφαση στην οποία μπορεί να προκύψει πιθανή σύγκρουση συμφερόντων. Έτσι αντίστοιχα, στο προηγούμενο παράδειγμα, το μέλος του ΔΣ και ιδιοκτήτης της εταιρείας φορτηγών, θα μπορούσε απλώς να απομακρυνθεί από όλες τις αποφάσεις που θα μπορούσαν να επηρεάσουν θετικά ή αρνητικά την προσωπική του επιχείρηση.

Τύποι Σύγκρουσης Συμφερόντων

Οι συγκρούσεις συμφερόντων μπορούν σε γενικές γραμμές να κατηγοριοποιηθούν σε προσωπικές έναντι επαγγελματικών, οικονομικές, μη οικονομικές και άμεσες έναντι έμμεσων συγκρούσεων.

Ας αναλύσουμε περαιτέρω αυτούς τους τύπους:

Προσωπικές Συγκρούσεις Έναντι Επαγγελματικών

Οι προσωπικές συγκρούσεις συμφερόντων προκύπτουν όταν προσωπικές σχέσεις ή τα συμφέροντα παρεμβαίνουν στις επαγγελματικές ευθύνες. Οι επαγγελματικές συγκρούσεις αφορούν σε καταστάσεις στις οποίες οι επαγγελματικοί ρόλοι ή τα επαγγελματικά καθήκοντα ενός ατόμου μπορεί να συγκρούονται μεταξύ τους, οδηγώντας σε μεθοδευμένη λήψη αποφάσεων.

Οικονομικές Συγκρούσεις

Οι οικονομικές συγκρούσεις συμφερόντων είναι οι πιο απλές στην κατανόηση και αφορούν καταστάσεις όπου το προσωπικό οικονομικό όφελος μπορεί να επηρεάσει τις επαγγελματικές ενέργειες. Παραδείγματα περιλαμβάνουν την κατοχή μετοχών σε μια εταιρεία με την οποία συνεργάζεται ο οργανισμός που ανήκει το μέλος ή τη λήψη «δώρων» από προμηθευτές.

Μη Οικονομικές Συγκρούσεις

Οι μη οικονομικές συγκρούσεις μπορεί να είναι εξίσου επικίνδυνες, αφού περιλαμβάνουν προκαταλήψεις που προκύπτουν από προσωπικές σχέσεις, κοινωνικές διασυνδέσεις ή άλλες μη χρηματικές επιρροές. Τέτοιου είδους συγκρούσεις είναι πιο δύσκολο να εντοπιστούν, ενώ μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τις επαγγελματικές αποφάσεις και δράσεις.

Άμεσες Συγκρούσεις Έναντι Έμμεσων

Οι άμεσες συγκρούσεις συμφερόντων είναι εκείνες στις οποίες το άτομο εμπλέκεται άμεσα σε μια απόφαση που το ωφελεί προσωπικά. Από την άλλη πλευρά, οι έμμεσες συγκρούσεις συμβαίνουν όταν οι αποφάσεις του ατόμου ωφελούν ένα τρίτο μέρος με το οποίο έχει προσωπική ή οικονομική σχέση.

Περιβάλλοντα Συγκρούσεων Συμφερόντων

Συγκρούσεις συμφερόντων μπορεί να προκύψουν σε διάφορα περιβάλλοντα και διαφορετικές καταστάσεις, καθεμία από τις οποίες απαιτεί προσεκτική διαχείριση για τη διατήρηση των δεοντολογικών προτύπων.

Επιχειρηματικά Περιβάλλοντα

Στις επιχειρήσεις, οι συγκρούσεις συμφερόντων μπορούν να εμφανιστούν σε όλα τα επίπεδα, από τα στελέχη μέχρι τους υπαλλήλους. Σύνηθες παράδειγμα είναι αυτό του νεποτισμού, όπου οι αποφάσεις πρόσληψης ευνοούν συγγενείς ή τα στελέχη που λαμβάνουν αυτές τις αποφάσεις, έχουν οικονομικό συμφέρον.

Ακαδημαϊκά και Ερευνητικά Περιβάλλοντα

Ο ακαδημαϊκός χώρος είναι μια κατηγορία που σίγουρα θα περιμένατε να δείτε, με τις συγκρούσεις συμφερόντων να θέτουν συχνά σε κίνδυνο ακόμα και την ακεραιότητα της έρευνας. Ένα απλό παράδειγμα σύγκρουσης συμφερόντων αποτελούν ερευνητές που μπορεί να έχουν οικονομικούς δεσμούς με εταιρείες που χρηματοδοτούν τις μελέτες τους, οδηγώντας σε μεροληπτικά αποτελέσματα. Η διαχείριση αυτών των συγκρούσεων είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση της αξιοπιστίας των αποτελεσμάτων της έρευνας.

Κυβέρνηση και Δημόσια Περιβάλλοντα

Μια ευρεία κατηγορία σύγκρουσης συμφερόντων αφορά τη συμμετοχή σε μια απόφαση της κυβέρνησης στην οποία ο δημόσιος υπάλληλος (ή μέλος της οικογένειας ή σύντροφος) επωφελείται προσωπικά ή οικονομικά. Οι αποφάσεις αυτές περιλαμβάνουν συνήθως ευρείες πολιτικές ή νομοθετικές ενέργειες. Εάν η απόφαση ωφελεί ή φαίνεται να ωφελεί τον δημόσιο υπάλληλο, υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων. Σε τέτοιες περιπτώσεις, ο υπάλληλος θα πρέπει είτε να αποκλείεται από τη συμμετοχή, είτε θα πρέπει να ανακαλέσει ή να αναθέσει την απόφαση σε υπάλληλο που δεν έχει εμφανή σύγκρουση συμφερόντων. Η χρήση δημόσιας εξουσίας για να επηρεάσει ή να εγκρίνει μια κυβερνητική απόφαση που θα ωφελούσε έναν αξιωματούχο είναι ανήθικη και μπορεί να οδηγήσει σε διάβρωση της εμπιστοσύνης προς την κυβέρνηση και τα μέλη της.

Ιατρική και Υγειονομική Περίθαλψη

Άλλος ένας «πονεμένος» τομέας είναι αυτός της υγειονομικής περίθαλψης, όπου οι συγκρούσεις συμφερόντων μπορούν να επηρεάσουν άμεσα τη φροντίδα των ασθενών. Οι γιατροί με οικονομικούς δεσμούς με φαρμακευτικές εταιρείες, για παράδειγμα, μπορεί να επηρεάζονται από τις σχέσεις αυτές στις πρακτικές συνταγογράφησης. Η διαφανής διαδικασία και εποπτεία είναι καθοριστική, για την προστασία των συμφερόντων των ασθενών.

Νομικά και Ηθικά Πλαίσια

Στα καλά νέα της ημέρας, έχουν θεσπιστεί διάφορα νομικά και δεοντολογικά πλαίσια για τη διαχείριση των συγκρούσεων συμφερόντων, διασφαλίζοντας τη λογοδοσία και την ακεραιότητα:

Νόμοι και Κανονισμοί

Πολλές δικαιοδοσίες διαθέτουν νόμους που διέπουν τις συγκρούσεις συμφερόντων, ιδίως στη δημόσια υπηρεσία και την εταιρική διακυβέρνηση. Οι νόμοι αυτοί απαιτούν τη γνωστοποίηση πιθανών συγκρούσεων και συχνά περιλαμβάνουν κυρώσεις για τη μη συμμόρφωση.

Επαγγελματικοί Κώδικες Δεοντολογίας

Οι κώδικες δεοντολογίας αποτελούν κατευθυντήριες γραμμές, με σκοπό οι επαγγελματίες να περιηγηθούν σε ηθικά διλήμματα, ενώ παρέχονται πλαίσια για τη γνωστοποίηση και τη διαχείρισή τους.

Εντοπισμός και Διαχείριση Συγκρούσεων

Η αποτελεσματική διαχείριση των συγκρούσεων συμφερόντων αρχίζει ΠΑΝΤΑ με τον εντοπισμό. Μερικές ενέργειες εντοπισμού και διαχείρισης συγκρούσεων είναι οι εξής:

Τεχνικές Αυτοαξιολόγησης

Τα μέλη μιας επιχείρησης θα πρέπει να αξιολογούν τακτικά τις προσωπικές και επαγγελματικές τους καταστάσεις για πιθανές συγκρούσεις. Η ενημέρωση σχετικά με τις σχέσεις, τα οικονομικά συμφέροντα και τις εξωτερικές επιρροές μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό περιοχών που «χτυπούν το καμπανάκι» της ανησυχίας.

Ξεκάθαρες Διαδικασίες

Οι οργανισμοί θα πρέπει να διαθέτουν σαφείς διαδικασίες με σκοπό την ανακάλυψη πιθανών συγκρούσεων από τους υπαλλήλους, συμπεριλαμβανομένων μερικών τακτικών αναφορών και επικαιροποιήσεων καθώς οι καταστάσεις αλλάζουν.

Ο Ρόλος της Διαφάνειας

Η διαφάνεια προάγει την εμπιστοσύνη σε κάθε περιβάλλον και κατάσταση. Η ανοικτή αποκάλυψη συγκρούσεων επιτρέπει τη λήψη τεκμηριωμένων αποφάσεων και την εποπτεία, μειώνοντας τον κίνδυνο συμβιβαστικών ενεργειών.

Επένδυση σε Εργαλεία Αξιολόγησης Κινδύνου

Η ενεργή εταιρική διακυβέρνηση και η κανονιστική συμμόρφωση αποτελούν για τις επιχειρήσεις σύνθετες προκλήσεις, συμβάλλουν όμως ουσιαστικά στην επίτευξη του βασικού στρατηγικού στόχου που είναι η βιώσιμη ανάπτυξη των επιχειρήσεων.

Στο πλαίσιο της πρόληψης αλλά και της τεκμηρίωσης των μέτρων για την αποτροπή περιπτώσεων σύγκρουσης συμφερόντων, η Linked Business προσφέρει κατά παραγγελία (On-Demand) αναφορές εταιρικού δικτύου Companies of Interest (COI) και των συνδέσεων με Persons of Interest (POI) καθώς και την ανάλυση πιθανής σύγκρουσης συμφερόντων ανάμεσα στα στελέχη της επιλεγμένης εταιρείας και τους προμηθευτές, τους συνεργάτες ή τους πελάτες της.

H υπηρεσία παρέχει στο χρήστη η δυνατότητα να αναζητά και να πλοηγείται σε αναλυτικές πληροφορίες σχέσεων εταιρειών και προσώπων στο επιχειρηματικό δίκτυο, προκειμένου να διερευνά πιθανές περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων σε εταιρείες και πρόσωπα ενδιαφέροντος. Η πλατφόρμα Linked Business καλύπτει από τα βασικά στοιχεία μιας επιχείρησης όπως η διεύθυνση, η εμπορική δραστηριότητα και οι εταιρικές ανακοινώσεις μέχρι τις πληρωμές από δημόσιες προμήθειες και τις οφειλές προς το Δημόσιο.

Επιπροσθέτως, στην υπηρεσία περιλαμβάνεται και η πλοήγηση στο δίκτυο (Business Tree) της ιδιοκτησίας και της διοίκησης των επιχειρήσεων. Η πρόσβαση στις πληροφορίες είναι διαθέσιμες σε ένα ενιαίο περιβάλλον, που ξεκινά από τις επιχειρήσεις ή τα πρόσωπα ενδιαφέροντος και επεκτείνεται στο υποκείμενο επιχειρηματικό δίκτυο και τους αφανείς κρίσιμους κόμβους.

Άνθρωπινα Λάθη ή Συμφέροντα;

Ας μην ξεχνάμε ότι οι ιδιοκτήτες επιχειρήσεων και οι εργαζόμενοι είναι άνθρωποι και αντιμετωπίζουν ηθικά διλήμματα, κάποια από τα οποία – όμως – μπορεί να επηρεάσουν την επιτυχία της επιχείρησης και να οδηγήσουν σε νομικές και οικονομικές συνέπειες.

Η σύγκρουση συμφερόντων αποτελεί ένα αρκετά συνηθισμένο ηθικό δίλημμα στις επιχειρήσεις που μπορεί να βλάψει όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Οι εργαζόμενοι (συνήθως) δεν περνούν τη ζωή τους στην εργασία τους. Έχουν χόμπι, σχέσεις, ακόμη και παράλληλες δουλειές. Έτσι, μερικές φορές, τα συμφέροντά τους δεν ευθυγραμμίζονται με τα συμφέροντα των εργοδοτών τους, κάτι που οδηγεί σε πιθανή σύγκρουση συμφερόντων.

Οι συγκρούσεις συμφερόντων αποτελούν αναπόφευκτο μέρος της επαγγελματικής ζωής, αλλά μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά με τις σωστές στρατηγικές. Με την κατανόηση, τον εντοπισμό, την αξιολόγηση και τον μετριασμό των συγκρούσεων, τα άτομα και οι οργανισμοί μπορούν να διατηρήσουν τα δεοντολογικά πρότυπα και να προστατεύσουν την ακεραιότητά τους.

Αρκεί να οδηγούνται από τη συνεχή επαγρύπνηση, τη διαφάνεια και την τήρηση των πλαισίων.

• 
  Βικτώρια Λούβαρη
  Marketing Executive